Prinsjesdag 2025: wat betekenen de plannen voor de zorg?

Op Prinsjesdag presenteerde het kabinet de Miljoenennota en de Rijksbegroting 2026. Daarin zijn ook de plannen voor de zorgsector opgenomen. Wat betekenen deze keuzes voor de verschillende deelsectoren?

Onze sectorbesturen geven hun eerste indruk. Zij delen kort welke gevolgen en aandachtspunten zij zien voor hun eigen sector. Lees hieronder hun reacties en duidingen.

Jeugdzorg

Prinsjesdag 2025 ruimte voor jeugdzorg
Op financieel gebied geen nieuws, in de voorjaarsnota was al 3 miljard extra uitgetrokken voor de jeugdzorg in de jaren 2025 tot 2027. Recent is duidelijk geworden dat ook het advies van de deskundigencommissie is omarmd om gemeenten gedeeltelijk te compenseren voor de extra kosten jeugdwet in 2023 en 2024. Dat betekent in 2025 € 728 miljoen extra voor gemeenten.

Hierdoor is nu ruimte om ook de noodzakelijke inhoudelijke transformatie in de jeugdwet verder vorm te geven en stevig door te pakken op het verminderen van administratieve lasten en bureaucratie. De sleutel ligt bij vereenvoudiging en standaardisatie van het proces zodat de aandacht kan worden verlegd van de bureaucratie naar de inhoudelijke doorontwikkeling en het verkorten van doorlooptijden en wachttijden. Dat is een win-win voor alle betrokkenen, te beginnen met de jeugdige die tijdig de juiste hulp nodig heeft.

Gemeenten zijn nu samen met aanbieders aan zet om hier verder invulling aan te geven, waarbij gewaakt moet worden voor verkeerde zuinigheid. Als we nu de goede dingen goed doen, wordt het uiteindelijk goedkoper/efficiënter en effectiever, maar de kost gaat wel voor de baat uit.

ZR  

Prinsjesdag 2025: stevige financiële afspraken voor ziekenhuizen en revalidatiecentra
In het Aanvullend Zorg- en Welzijnsakkoord (AZWA) zijn de financiële kaders voor de ziekenhuizen en revalidatiecentra afgesproken voor de periode 2026 t/m 2028. De 0% volumegroei, die in het Integraal Zorgakkoord (IZA) voor 2026 was afgesproken, wordt jaarlijks doorgezet. Met ingang van 2027 zal het eigen risico echter worden verlaagd van € 385 naar € 165. Om de verwachte stijging van zorguitgaven als gevolg van deze verlaging op te vangen, worden zogenoemde remgelden beschikbaar gesteld. Hierdoor verandert de effectieve groei van de kaders, waardoor de per saldo de effectieve groei van het beschikbare kader medisch-specialistische zorg (MSZ) 1,7% in 2027 en 0,3% in 2028 is. Onderdeel van de remgelden zijn de ‘doorbraakmiddelen’. In 2027 en 2028 is jaarlijks € 400 miljoen gereserveerd voor impactvolle transformaties in de zorg. De politieke realiteit werpt echter een schaduw over deze plannen. Na de verkiezingen van eind oktober is het onzeker of een nieuw kabinet de verlaging van het eigen risico daadwerkelijk zal doorvoeren. Mocht de verlaging niet doorgaan, dan is onduidelijk wat er met de gereserveerde remgelden en doorbraakmiddelen zal gebeuren.

Er is daarnaast in het AZWA afgesproken dat het startniveau van de macrokaders per sector wordt bijgesteld op basis van actuele inzichten over het gerealiseerde uitgavenniveau in recente jaren. Dit heeft tot de structurele neerwaartse bijstelling binnen de MSZ geleid van € 75 miljoen. VWS zal daarnaast de budgettaire kaders van de afzonderlijke sectoren conform de reguliere begrotingssystematiek ingeval van onderschrijdingen meerjarig bijstellen op basis van de (verwachte) realisatiecijfers. In beginsel gebeurt dit jaarlijks bij de voorjaarsbesluitvorming op basis van de van het Zorginstituut te ontvangen Q4 cijfers van jaar t-1. In de Miljoenennota is te lezen dat in de MSZ een onderschrijding van € 206 miljoen wordt verwacht in 2025.

GGZ  

De plannen van het kabinet rondom de GGZ roepen gemengde gevoelens op. Hoewel het Integraal Zorgakkoord wordt voortgezet en er aandacht is voor preventie en samenwerking, blijft de financiële onderbouwing van de ambities onduidelijk. De Nederlandse ggz en andere organisaties uiten terecht hun zorgen over het uitblijven van concrete investeringen in wachttijdreductie, personeelstekorten en hoog-specialistische zorg.

Als financiële professionals binnen de zorgsector zien wij dat structurele investeringen noodzakelijk zijn om de toegankelijkheid en kwaliteit van geestelijke gezondheidszorg te waarborgen. Zonder duidelijke financiële kaders en middelen dreigt de druk op instellingen en professionals verder toe te nemen. Wij roepen het kabinet op om niet alleen beleidsmatig, maar ook financieel verantwoordelijkheid te nemen voor een mentaal gezonde samenleving.

VVT  

In zijn algemeenheid zijn er geen nieuwe bijzondere ontwikkelingen aangekondigd voor de ouderenzorg die al niet bekend waren of die al niet volop in ontwikkeling zijn. Daarom volgt hieronder in vogelvlucht een samenvatting van hetgeen relevant is voor de ouderenzorg in 2026.

Wlz (Wet langdurige zorg)
De uitgaven aan langdurige zorg nemen de komende jaren verder toe door vergrijzing en oplopende zorgvraag. Het kabinet bevestigt dat de Wlz een van de grootste groeiposten blijft. De bekende lijn ‘thuis als het kan, in een instelling als het moet’ wordt opnieuw benadrukt, met als doel zowel betaalbaarheid als inzetbaarheid van personeel te borgen.

HLO (Hoofdlijnenakkoord Ouderenzorg)
Het HLO vormt een belangrijke pijler onder de hervorming van de ouderenzorg. Kern is dat meer nadruk wordt gelegd op passende zorg in de wijk, digitalisering en ondersteuning van mantelzorgers. De Miljoenennota herhaalt grotendeels eerder afgesproken koers. Nieuw is dat de monitoring en tussentijdse evaluatie steviger wordt aangezet, juist om houdbaarheid en uitvoeringskracht te kunnen volgen.

Envelop ouderenzorg
In de begroting is de envelop ouderenzorg opnieuw ingezet. Waar eerder structureel extra middelen beschikbaar waren gesteld voor vernieuwing en capaciteit, zien we nu dat er negatieve budgettaire bijstellingen plaatsvinden. Dat betekent dat er minder geld overblijft voor nieuwe initiatieven, omdat eerdere ramingen en uitgavenkaders naar beneden worden bijgesteld.

IZA (Integraal Zorgakkoord)
Het IZA blijft leidend in de samenwerking tussen zorgverzekeraars, gemeenten en aanbieders. Bekend is de focus op preventie, digitalisering en samenwerking tussen domeinen. In de Miljoenennota is de nadruk op regionale uitvoeringskracht benadrukt, waarbij regio’s die achterblijven extra ondersteuning krijgen.

AZWA (Aanvullende Zorg en Welzijn Akkoord)
AZWA is bedoeld om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. De arbeidsmarkt blijft hét knelpunt. Eerdere accenten zoals behoud van personeel, vermindering administratieve lasten en zij-instroom blijven actueel, naast innovaties en technologie.

Samenhang met sociaal domein
De Miljoenennota legt nadruk op integratie van financieringsstromen: er worden experimenten aangekondigd waarin Wlz- en Wmo-gelden in de regio flexibeler en gezamenlijk kunnen worden ingezet. Dit moet de schotten verminderen en ondersteuning van ouderen beter laten aansluiten bij wonen, welzijn en zorg. Dit is grotendeels een herhaling van eerdere ambities, maar de financiële vertaling (en koppeling met negatieve bijstellingen in de envelop ouderenzorg) geeft het meer urgentie.